TEST

To zdjęcie wykonano w Suminie! Błyskawiczne śledztwo Mariusza Kurowskiego na Fb

Przedwczoraj na Facebooku pod notką pt. "Pojawiło się kilka znaków zapytania ????" dałem kilka "zdobytych" w Wielkim Bukowcu starych zdjęć. Oto notka: "No i znowu garść znaków zapytania. Czy pomożecie określić, gdzie to jest i w jakim mniej więcej czasie zrobiono te zdjęcia? Największy znak zapytania stoi przy zdjęciu nr 2, pamiątką z I Komunii ???". Nie wierzyłem, że ktoś odpowie, tymczasem facebookowe śledztwo trwało błyskawicznie... Oto fragment zdjęcia, niżej całe oraz przebieg śledztwa na Fb profil Tadeusz Majewski

SCHOLA ŚPIEWU ŚW. CECYLII Z PARAFII PĄCZEWO

Ze zbiorów fotograficznych państwa Elżbiety i Franciszka Koseckich pochodzi zdjęcie przedstawiające administratora pączewskiego w latach 1918-1921 ks. Fabiana Stanisława Wierzchowskiego z Kółkiem śpiewu Św. Cecylji (pisownia oryginalna) w Pączewie, które działało do wybuchu drugiej wojny światowej. W powojennej historii parafii Pączewo pojawiały się grupy śpiewające w kościele, którymi zawsze opiekowali się ówcześni organiści, niestety pojawiały się na krótko.

Z FACEBOOKA. Fantazja. Tego już się nie da wyobrazić

Pochodów z okazji rozmaitych Okazji mamy sporo, ale są one niestety monotematyczne, a przez to nudne, co dotyczy zwłaszcza pochodów politycznych w większych miastach, gdzie niektórzy idą za, a inni przeciw, a czasami - cytując klasyka - za, a nawet przeciw, tak na wszelki wypadek. Co to, u diabła, za blade pochody?!

ZAWODOWIEC PIOTR PUCHALSKI. Niszcząc stare przedmioty zabijamy pamięć o ludziach

SZPĘGAWSK, ZDUNY, GM. STAROGARD. Piotr Puchalski mógłby z eksponatów, jakie zebrał przez dziesięć lat, urządzić całkiem spore muzeum. Na razie niektóre z nich są wyeksponowane w "zielonej szkole" w Szpęgawsku, stojącej przy "berlince" Starogard - Tczew, 5 km od Starogardu.

TADEUSZ MAJEWSKI. Szlakiem dworków, pałacyków i pałaców w powiecie starogardzkim - LINKI

Szlakiem dworków, pałacyków i pałaców w powiecie starogardzkim

(materiał w trakcie realizacji)

Józef Milewski w dwutomowym opracowaniu "Dzieje wsi powiatu starogardzkiego" (ZK-P Gdańsk, 1968) dokonał rzeczy zdawałoby się niemożliwej. Opisał otóż wieś po wsi kompletnie nie zauważając zespołów pałacowo-parkowo-produkcyjnych, tak zwanych majątków. Istniało ich w powiecie starogardzkim ponad 60! Początkowo - podczas digitalizacji kilku stron tej pozycji - myślałem, że wynika to z braku szczegółowej wiedzy na ich temat. Po kilkunastu stronach lektury tknęło mnie, że autor pomija świadome. - Nie pisał, gdyż nie mógł - wyjaśnił mi Antoni Flisik z Wielbrandowa. - Musiał przekonać, że te wioski są rdzennie polskie. No a majątki? Pan wie, czyje były.

Co warta jest historia wsi, jeżeli nie ma w niej słowa o owych majątkach? Przecież dzięki nim te wsie częstokroć wchodziły na zupełnie inny pułap ekonomiczny lub w ogóle powstawały, np. Sucumin. W budowanych dookoła majątku domach (fundowanych często przez jego właściciela) mieszkała tania siła robocza. Dzięki temu Polacy nie musieli jechać do Niemiec, Anglii, Norwegii czy Irlandii w celu znalezienia pracy. Jeżeli masowo wyjeżdżali, to najdalej na Żuławy.

Można powiedzieć, że to swoiste unicestwienie poprzez "niezauważanie" poniemieckich dworków i pałaców na wsi kociewskiej przez Milewskiego nie miało i nie ma żadnego znaczenia. Dokonało się przecież na popierze i w małym nakładzie. Może i tak, choć przecież koszmarnie wypaczyło to bardzo skomplikowaną historię kociewskiej wsi. Gorzej jednak, że te majątki od 1945 roku unicestwiano materialnie. Robiono to i robi się niestety systemowo. Zachowały się jedynie te, gdzie urządzano domy pomocy społecznej, placówki oświatowe i siedziby Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR) oraz Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych (RSP). Kilka przeszło w ręce prywatne.

Zapraszam do wirtualnej podróży po tym, co zostało.

NAJWIĘCEJ PAŁACÓW ZNAJDUJE SIĘ (ZNAJDOWAŁO) W GMINIE SMĘTOWO GRANICZNE

1. Stara Jania - pałac, park, budynki gospodarcze, budynki pracownicze - istnieją. MOŻNA OGLĄDAĆ

Dobrze zachowany pałac, piękny park, ciekawe zabudowania gospodarcze. Interesujące przymajątkowe (kiedyś) budynki mieszkalne, ciekawy układ urbanistyczny całości. Obiekt wraz z parkiem należy do Juranda Kolaski. Jeden z nielicznych, który można zwiedzać (przynajmniej było tak kilka lat temu).

Jurand Kolaska. Na wsi dzisiaj

Zdjęcia pałacu

Gdyby była ministrem

O domach, w których kiedyś mieszkali pracownicy majątku

Słowo o Kurtiusie

Najwięcej o historii pałacu i jego właścicielach

2. Leśna Jania

W odbudowie. Własność prywatana. Niedostępny dla śmiertelników

Pałac oraz park się zachował. Mieściły się w nim biura PGR. Od lat 90. własność Agencji Nieruchomości Rolnych. W 1993 r. urządzono w nim kaplicę. Obecnie własność prywatna. Trwają prace nad jego renowacją. Park został ogrodzony. Niedostępny dla mieszkańców wsi. Poza pałacem stoją spore obiekty gospodarcze. Tak wyglądał obiekt na początku XX w. (ostatnia pocztówka)

Pałac w Leśnej Jani

Zdjęcia, jakie wykonałem w 2004 r. (przed prywatyzacją).

Leśna Jania. Tu mieszkał najważniejszy dziedzic

O współczesnej historii pałacu

3. Frąca

Nic nie zostało

Kociewskie sensacje. Tunel łączący pałace w Frący, Rynkówce i Lalkowach

Nic z niego nie zostało. Zniszczony w późnych czasach PRL-u. zachował się park (w opłakanym stanie, ale w piłkę można grać). Popatrzmy, jakie to było cacko.

4. Rynkówka

Zamknięty dla śmiertelników

Pałac stoi na gotyckich fundamentach. Własność prywatna. Właściciele zbudowali go na ruinach. Piękny park. Niedostępny dla mieszkańców wsi. Pierwsze zdjęcie w galerii.

5. Kopytkowo

Obiekt w końcowym stadium upadku, własność prywatna

Pałac w Kopytkowie - ostatnie umiera graffiti

Pałac był piękny. Użytkowany jeszcze na początku lat 90. W okresie PRL-u mieściła się w nim siedziba Kombinatu Kociewie (PGR-y). Jeden z piękniejszych parków w powiecie starogardzkim - obecnie zdziczały. W tekście suma materiałów, jakie zebraliśmy nt. pałacu i link do historii obiektu.

Nasz pani wójt

Bardzo ciekawe informacje nt. pałacu i parku w Kopytkowie zamieszczone na www.fora.smetowo.pl. Tu na marginesie - w gminie Smętowo Graniczne powstało - w czasach demokracji - podziemie. Walka przeciwko pani wójt toczy się w cyberprzestrzeni. Oto tekst nt. pałacu i parku.

6. Lalkowy - obiekt nie istnieje

To nie ten pałac

I tu istniał majątek. A jak istniał majątek, to i pałac. Ponieważ obiekty gospodarcze są całkiem spore, to i moim zdaniem budynek pałacowy też musiał być spory. Regina Kotłowska ma jednak zdjęcie, na którym wdać coś mniejszego niż zachowany budynek rządcówki. Po wojnie stało to to, gdyż mieściła się szkoła. Śmiem twierdzić, że to nie był pałac wybudowany przez niemieckich obszarników. Ciekawe, co tam stało. Na zdjęciu dworek - szkoła. Dziś już nie istnieje.

7. Smętówko - obiekt istnieje, własność wspólnoty, park sprywatyzowany - nie do zwiedzania

Renowacja pałacu w Smętówku

Tu sytuacja pozytywnie wymknęła się spod kontroli. Ogromne, szare gmaszysko, należące do wspólnoty, nie przypominało pałacu. Był to właściwie komunalny dom. Aż zamieszkał w nim młody pracownik muzeum w Gdańsku. To on spowodował, że żaba przemieniła się w królewnę.Szkoda, że sprywatyzowano park. Ten materiał ma mnóstwo odwiedzin.

Pałac w Smętówku

A tak wyglądał przez odnowieniem.

8. Czerwińsk

Podobno istniał (istnieje?) tam dworek. Muszę pojechać i zobaczyć. Będę miał pełny obraz sytuacji w gminie Smętowo.

Uff, trochę mnie te pałace w gminie Smętowo zmęczyły. Bilans jest smutny. Frąca i Lalkowy - nic już nie ma, Rynkówka i Leśna Jania - nie dla mieszkańców, Stara Jania - chwała właścicielowi, że można połazić po parku (chociaż ja chodziłem jako dziennikarz, wątpię, żeby gospodarz wpuszczał hordy turystów). Kopytkowo - warto tu przyjechać w nocy. Przy dużym szczęściu wymaca się palcami leżącą na płask w ziemi tablicę nagrobną Von Plehna. Pozytywny i nienormalny przykład - Smętówko. Ale i tu park jest własnością prywatną.

Przenieśmy się do gminy Zblewo.

GMINA ZBLEWO

9. Miradowo - obiekt prywatny, w stosunkowo krótkim okresie doprowadzony do ruiny

Parzywki wyższe od dzieci

Co roku tu jestem, co roku łażę po niszczejącym parku z platanem. Od strony zachodniej stoją dwa wielkie kamienie z tablicami. Na jednym z nich zachował się napis: Ludwig Muller - 1825. Gdy jeszcze mieszkali tu ostatni ludzie, robiłem zdjęcia datowników - tzn. wmurowanych w szczyty obiektów żelaznych cyfr. Nic już z tego żelastwa nie zostało. Wyrwano nawet koński łeb znad głównego wejścia do pałacu. Cały ten obiekt musiał być kiedyś fantastyczny. J. Milewski nie mógł go pominąć i w swojej książce zachwyca się jego architekturą. Już poza majątkowym obszarem stoją wybudowane w XIX wieku domy pracownicze. Za kilka lat z tego wszystkiego nic już nie zostanie. W okresie PRL-u mieściła się tu siedziba PGR-u. Obecnie własność prywatna, więc teoretycznie nie można wchodzić. Popatrzcie, jak się traktuje obiekt wpisany do rejestru zabytków.

Stan obecny obiektu! Proszę zwrócić uwagę na piękny platan stojący w zdziczałym parku.

Stan obiektu w marcu 2004 r. Koński łeb jeszcze jest, datowniki też.

10. Radziejewo - obszar zamknięty, własność prywatna

Zespół - dwór, park, majątek. Teren prywatny, zamknięty. Bez sensu - zważywszy na niemożność zwiedzania oraz fatalny stan - istnieje w katalogu polskich zamków, pałaców i dworów.

Milewski pisze m.in.: "Z czasem dobra szlacheckie Radziejewa przeszły w ręce Niemców. Przed 1885 r. słynęły one z hodowli owiec dobrej rasy. W okresie tym zbudowano gorzelnię parową z młynami, a przy Jeziorze Wielkim Borzechowskim - cegielnię (około 1885 r.). (...) Były pałac dworski z I połowy XIX w. w stylu neoklasycystycznym, z parkiem o zaaklimatyzowanych drzewach egzotycznych - przejdź.

www.polskie zabytki
Katalog polskich zamków, pałaców i dworów.
Zniszczony dwór nie do obejrzenia z bliska. Zabytkowa stacja trafo.

W wysokich butach. Opisanie Radziejewa

Ściana ogromnego spichlerza oddzielająca wieś od terenu zespołu

Zdjęcia zespołu pałacowo-parkowego z 2004 r. Z z dokonanego w tym czasie reporterskiego przeglądu wynika, że pałac... nie istnieje

11. Piesienica - Karolewo - obiekt istnieje w stanie szczątkowym

Pałac Hillarów

Nie ma co zwiedzać. Przebudowany obiekt absolutnie nie przypomina pałacu. Trudno, patrząc po zaniedbanej zieleni, odczytać zarys istniejącego niegdyś parku W kierunku rzeczki Piesienicy wielki budynek gospodarczy z kamienia i cegły, niegdyś należący do zespołu majątku, o powstaniu którego nic nie wiemy (nie pisze o nim J. Milewski). nie wiemy też, do kogo należał ów paląc i majątek przed Hillarami.

Mieszkańcy byłego pałacu opowiadają m.in. o dewastacji obiektu należącego w okresie międzywojennym do Hillarów, rodziców wybitnej poetki Małgorzaty Hillar

Zdjęcie pałacu Hillarów i stan obecny

Około 10 lat temu

12. Pinczyn

13. Jezierce - obiekt nie istnieje, godny uwagi park

Ślady historii. Skąd ten niezwykły park?

Istniał tu niewątpliwie dworek. Niestety, nic o nim wiadomo - kto i kiedy go zbudował. Grabowe aleje, ciekawy drzewostan, stawy oraz spory obszar wskazują, że kiedyś istniał tu piękny park.W parku tajemnicze kamienne sześciany. W ostatnich latach staraniem mieszkańców wsi niektóre jego fragmenty zostają uporządkowane.

GMINA STAROGARD

14. Owidz

Zespół. Pałac, park, zabudowania gospodarcze.

Pałac znajduje się w stanie agonalnym. Po pożarze z zabudowań gospodarczych pozostały ściany. Fantastyczny park jest własnością prywatną. To, co stało się z pałacem i jego otoczeniem przez ostatnie 20 lat to jeden z większych skandali, porównywalny z Kopytkowem i zespołem młynów w Starogardzie. Ruiny nie do zwiedzania, park też.

O pałacu w Owidzu - Przejdź

Szok! Zdjęcia przedstawiające totalny rozkład dworku w Owidzu (2011 r.)

15. Rokocin

Dworek w dobrym stanie dzięki ulokowaniu w nim Domu Pomocy Społecznej. Park zadbany. Bez mała 10 lat temu próbowano go sprywatyzować. Obiekt, z racji funkcji jaką pełni, nie do zwiedzania.

A tak wyglądał dworek na początku XX w.

15. Kokoszkowy

Przebudowana resztówka. Nic do zwiedzania.

16. Kolincz

Obiekt zdegradowany, sprowadzony do wielorodzinnego budynku mieszkalnego. Nic do zwiedzania.

17. Klonówka

Piękny pałac Kalksteinów, a potem Rudowskich spłonął w niejasnych okolicznościach podczas działań wojennych w 1945 r. Po bogatym majątku pozostały kilka ruin. Park nie nie do "odczytania". Nic nie zostało do zwiedzania.

Opowieść Michała Rudowskiego o pałacu.

18. Rywałd

19. Szpęgawsk

Dworek w dobrym stanie dzięki ulokowaniu w nim Domu Pomocy Społecznej. Obiekt, z racji funkcji jaką pełni, nie do zwiedzania.

Wygląd dworku na początku XX w.

20. Krąg

21. Jabłowo

22. Nowa Wieś

Zespół pałacowo-parkowy w coraz gorszym stanie. W okresie PRL siedziba kombinatu PGR. Po transformacji rozważano możliwość urządzenia w nim starostwa powiatowego. Własność prywatna - nie do zwiedzania.

Mamy Nowej Wsi Rzecznej i pałac w czasach PRL - zdjęcia

23. Sucumin

Piękny pałac w niezłym stanie. W czasach PRL siedziba RSP (Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej). Po sprzedaży osobie prywatnej starannie odnowiony wewnątrz - m.in. sala balowa. Po nieudanej próbie urządzenia w nim hotelu sprzedany ponownie. Resztówka parku. Budynek gospodarczy w opłakanym stanie. Teren prywatny - nie do zwiedzania.

Pałac kupuje się raz w życiu

Szczegółowy opis pałacu i jego historii

Sucumin. Losy Strażaków przeplatały się z tragicznymi losami właścicieli pałacu

O losie właścicieli pałacu w okresie okupacji

24. Sumin

Zespół dworsko-parkowy. Stan bardzo dobry dzięki ulokowanej w niej szkole. Świetnie utrzymany park dzięki wdrożonemu programowi odnowy wsi. Park do zwiedzania. Ścieżka dydaktyczna, miejsce rekreacji.

GMINA SKARSZEWY

25. Mirowo

Pałac długo przetrwał po wojnie dzięki usytuowaniu w nim szkoły. Stał w jednym z najciekawszym pod względem drzewostanu parku w powiecie starogardzkim. Po transformacji ustrojowej przez długi czas własność gminy. Po prywatyzacji - zniknął. Teren prywatny. Nic do zwiedzania.

Pałac i park należący niegdyś do Niemca Heringa można oglądać na zdjęciach w reportażu.

Mirowo. Wspomnienie o pałacu i parku


26. Bolesławowo

Świetnie zachowany zespół parkowo-pałacowy. Uratował się dzięki usytuowaniu nim po wojnie szkoły rolniczej, która istnieje do dziś. Całość - i pałac, i park oraz majątek można zwiedzać za zgodą dyrekcji szkoły.

Bolesławowo - szkoła w obiektach z dramatyczną historią

Majątek w Bolesławowie - datowniki na murach


27. Bączek

Świetnie odrestaurowany dwór, pięknie utrzymany park. Własność prywatna. Nie do zwiedzania.


28. Kamierowo

Odrestaurowany i przebudowany dworek. Własność prywatna. Nie do zwiedzania.


29. Szczodrowo



GMINA LUBICHOWO

30. Szteklin

Dworek pięknie utrzymany. Własność prywatna. Nie do zwiedzania.

O dworku. Tu mieszkała pani Czartoryska, pani Beata Tyszkiewicz


31. Wdecki Młyn


Dworek dobrze utrzymany. Własność prywatna. Nie do zwiedzania.


O stanie majątku w okresie międzywojennym

STANISŁAW GUZ. Wdecki Młyn


32. Bietowo

Pałac nie istnieje, również nie istnieją zabudowania gospodarcze. Rozebrany na budulec w latach powojennych


Pałacyk, do którego przed wojną zajeżdżał minister i wicepremier II RP Juliusz Poniatowski. Grał tu w tenisa ziemnego. O okupacyjnej historii obiektu i jego rozbiórce: Nazywam się Rook, Andrzej Rook (odkrywanie Bietowa)

KRZYSZTOF BANUL. Z kilkunastu metrów widziała, jak zamordowano nauczyciela Knittera

Pojechałem z red. Tadeuszem Majewskim do Cieciorki. Tam udaliśmy się do pani sołtys Marii Soleckiej-Flisikowskiej i zapytaliśmy o stare fotografie tej miejscowości. Pani Maria pomyślała, u
kogo mogą być i bardzo chętnie pojechała z nami do pani Halin Galikowskiej z domu Meca.