Drugi dzień wyzwolenia Smolnik - szkice reporterskie
Dziś, 30.05.2013 roku, postanawiam się udać ponownie do pana Kostka w Smolnikach, aby napisać o jego drugim dniu wolności i o tym, co ten dzień Jemu przyniósł.
Jadę inną drogą niż przedtem. Myślę, że przecież Kostek też korzystał z różnych dróg podczas przemieszczania się ze Smolnik do Osieka i Skórcza....
Miało być Opalenie, pojechaliśmy do Rynkówki
Już niedługo mammobus po raz kolejny odwiedzi powiat starogardzki i można będzie wykonać bezpłatne badanie mammograficzne. Badania przeprowadzane są w ramach Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 
Wśród publikacji na tematy związane z Pomorzem znajduję się niewielka książeczka Stanisława Wałęgi i Władysława Góry zatytułowana "Wielkie Pomorze - popularny zarys historyczno - etnograficzny" wydana w 1938 roku z okazji Zlotu Młodzieży, jaki miał miejsce 19 czerwca 1938 roku w Toruniu. Swego czasu pochwaliła mi się nią znakomita hafciarka z Borów Tucholskich Pani Felicja Kołakowska, uczestniczka tamtego wydarzenia. Pani Felicja wie, że wszystko co związane z moją małą ojczyzną - Kociewiem, jest bliskie mojemu sercu...
W swoim "Liście otwartym" starogardzki autor koncentruje się na faktach podważających w jego mniemaniu fakt istnienia gwary kociewskiej. A podważać ma ten fakt konstatacja, iż: "Jest jedynie język wiejski prostacki mówiony, lecz nie pisany". Szczerze mówiąc, przy pominięciu dość emocjonalnego przymiotnika "prostacki", mamy tu do czynienia z dość klasyczną definicją gwary. Jest to język mówiony, a nie pisany. Do czasów podjęcia zakrojonych na szerszą skalę badań gwar języka polskiego oraz rozkwitu tzw. "folkloru świetlicowego", teksty, w których napotykamy więcej niż pojedyncze słowa lub zdania zapisane w jakiejś regionalnej gwarze, są dość rzadkie. Prosta jest tego przyczyna. Do drugiej połowie XIX wieku umiejętność pisania była rzeczą dość elitarną i osoby ją posiadający starały się tworzyć w językach literackich (rzecz jasna z większym, lub mniejszym sukcesem). Zainteresowanie "prostacką mową ludu" to przecież dopiero osiągnięcie romantyzmu, które w intelektualnej mizerii Polski rozbiorowej do tak dalekiej prowincji jak ówczesne Prusy Zachodnie dotarło dopiero w ostatniej ćwierci wieku XIX. Stąd zarzuty, że nie znajdujemy, poza celowo gromadzonym materiałem badawczym, zbyt wielu pisanych świadectw używania jakiejś gwary świadczą niestety głównie o braku orientacji w tym temacie ich autora. Tak jak świadczy o niej argument o braku jednolitej pisowni wśród dwudziestowiecznych autorów piszących popularne od jakiegoś czasu "gwarowe gadki". Takiej standaryzacji nie mają przecież nawet mowy pretendujące do miana języków (jak mowa Ślązaków), zaś ponad stupięćdziesięcioletnia historia kształtowania się pisowni kaszubskiej pokazuje, jakże trudny jest to proces, który nie ma za wiele wspólnego z samym faktem istnienia, lub nie, danej gwary.
Niestety w ślad za brakami w wiedzy językoznawczej idą o wiele gorsze braki w dziedzinie historii Pomorza.
By nie pozostać gołosłownym, zajmijmy się tezą o wprowadzeniu nazwy "Kociewie" przez komunistów jako elementu ich propagandowej polityki. Po pierwsze odnotujmy wewnętrzną sprzeczność wywodów Bogdana Kruszony. W swoim "Liście otwartym" zarzuca, że dopiero w PRL-u na potrzeby komunistycznej propagandy wprowadzono nazwę Kociewie w dzisiejszym znaczeniu. Jednocześnie odnotowuje istnienie Zrzeszenia Kociewskiego (powstałego w styczniu 1957 roku), które jakoby "z braku powszechnego społecznego zainteresowania" zakończyło swoją działalność spektakularną klęską. Skąd zatem taka popularność tej nazwy, skoro jak rozumiem działalność propagandowa komunistów była tak nieudolna? Sprzeczność ta narasta, gdy w swoim kolejnym tekście "Co z tym Kociewiem" Bogdan Kruszona z przysłowiową miną pokerzysty wspomina informacje o Kociewiu zawarte w "Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego" z ostatniej ćwierci XIX wieku. Jakbyśmy nie oceniali zawartości merytorycznej informacji podanych przez księdza Fankidejskiego w tym dziele, to fakt pozostaje faktem, że w końcu XIX wieku naukowcy odnotowywali istnienie regionu Kociewie z wszelkimi jego immanentnymi cechami. Trudno zaś autorów "Słownika Geograficznego" oskarżać o rolę propagandystów komunistycznych.
Tak się akurat składa, że historia regionalizmu pomorskiego w okresie PRL-u od jakiegoś czasu dość mnie interesuje, czego świadectwem jest kilka tekstów poświęconych temu zagadnieniu, jakie opublikowałem choćby w ostatnich numerach "Tek Kociewskich". Polecam ich lekturę, bo pokazują one, że wbrew tezom autora "Listu otwartego", Kociewiem zajmuje się nieco szerszy krąg osób niż tylko tytułowi "regionaliści starogardzcy". Śmiem zresztą twierdzić, że w ostatnich latach to działacze i badacze spoza królewskiego grodu nad Wierzycą prym wiodą w badaniach Kociewia i stąd warto by pisząc pracę o Kociewiu zapoznać się z ich dorobkiem, bo na pewno pozwoli to na uniknięcie tak widocznych błędów.
Żeby nie pozostawić czytelników tego tekstu w niepewności, pozwolę sobie w telegraficznym skrócie sprostować tezy Bogdana Kruszony.
Po pierwsze więc, Kociewie, podobnie jak inne historyczne regionalizmy na Pomorzu nie cieszyły się zbytnią estymą władz komunistycznych. Ani tych regionalnych, ani tych centralnych. Spontanicznie powstałe organizacje, jak Zrzeszenie Kociewskie czy Zrzeszenie Kaszubskie, po okrzepnięciu ekipy Gomułki były systematycznie niszczone i zastępowane przez struktury Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Nawet pełne poparcie lokalnych struktur partyjnych, jak to miało miejsce w przypadku Zrzeszenia Kociewskiego, nie chroniło przed marginalizacją. Notabene przy tej okazji odnotujmy, że wbrew stwierdzeniom starogardzkiego autora, Józef Milewski już w latach sześćdziesiątych był mocno zaangażowany w kociewskie sprawy regionalne, czego dowodem może być jego działalność w Zrzeszeniu Kociewskim i powstałym na jego bazie oddziale starogardzkim Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zaś nieużywanie sformułowania "Kociewie" w jego ówczesnych pracach są raczej dowodem przeczącym tezom o wsparciu komunistów dla idei Kociewia.
Otóż Szanowny Panie Bogdanie w okresie PRL-u istniało coś takiego jak cenzura. I dowodnie mamy wskazania różnorakich służb i organów administracyjno-partyjnych, które zalecały nieużywania takich określeń, jak Kociewie, Kaszuby czy Pomorze. W zamian dostaliśmy Ziemie (obowiązkowo z dużej litery!): Kościerską, Świecką, Starogardzką, Tczewską oraz Wybrzeże. Gdy władze zdławiły ostatecznie samorządny kociewski ruch regionalny w końcu lat sześćdziesiątych XX wieku, najpierw rozwiązały niepotrzebne już TRZZ (za wielu w nim było przedwojennych działaczy), a następnie przystąpiono do konstruowania powiatowej siatki towarzystw lokalnych, w pełni do nich zależnych. O tym, jak to przebiegało, pisałem przy okazji tekstu o próbie założenia Kociewskiego Towarzystwa Kultury ("Teki Kociewskie" z. VI). Zresztą nie musimy badać skądinąd ciekawych archiwów IPN-u, by ocenić jak regionalizm na Kociewiu wyszedł po komunistycznej obróbce. Z PRL-u wyszedł bowiem fundamentalnie podzielony na postpowiatowe organizacje, które z największym trudem (vide historia z powstaniem "Kociewskiego Magazynu Regionalnego" czy I Kongresu Kociewskiego) były w stanie przeprowadzić jakieś ogólnoregionalne działania.
Po drugie nowoczesny regionalizm na Kociewiu został zainaugurowany w okresie, gdy nikomu się nie śniło jeszcze o komunistycznych rządach. Historycy dość zgodnie wiążą go z powstaniem miesięcznika "Kociewie" wydawanego w Tczewie od 1938 roku. Grupa działaczy skupiona wokół Edmunda Raduńskiego opracowała dość ciekawy program różnorakich działań propagujących kulturę regionu z postulatem stworzenia muzeum regionalnego na czele. Polecam porównanie tegoż programu z późniejszymi celami Zrzeszenia Kociewskiego. Wtedy może będzie jaśniejsze, dlaczego działania tej organizacji, mimo wsparcia lokalnych działaczy PZPR, nie zyskały poparcia ówczesnych władz. Notabene jak mowa o propagandzie władz, to Kociewiacy byli uroczyście prezentowani jako przedstawiciele jednego z historycznych regionów Pomorza na Zlocie Młodzieży Szkół Powszechnych w Toruniu wczesnym latem 1938 roku. Warto o tym pamiętać, bo na potrzeby tegoż zlotu etnograf Instytutu Bałtyckiego Józef Gajek przeprowadził badania, na podstawie których zrekonstruował (czy też w dużej mierze stworzył) kociewski strój ludowy. Warto o tym pamiętać, bo z opracowanego przez niego wzorca stroju korzystamy przecież współcześnie.
Po trzecie natomiast analizując wzmianki na temat Kociewia badacze od czasów ks. Stanisława Kujota są dość zgodni, że jej popularyzacja przypada dopiero na wiek XIX. Wcześniej najpewniej obejmowała ona jedynie obszar nad Wierzycą pomiędzy Starogardem i Gniewem, przez wspomnianego ks. Kujota zawężany nawet do obszaru parafii Nowa Cerkiew. Jednak już w latach sześćdziesiątych XIX stulecia rozciąga się ona na znaczne obszary dzisiejszego Kociewia. W kolejnych kilkunastu latach Kociewiaków odnotowuje Florian Ceynowa, Gustaw Pobłocki, Józef Łegowski, a nawet przypomniany ostatnio przez Jana Ejankowskiego Kazimierz Lange. W świetle pochodzących w tych czasie wzmianek informacja zamieszczona w "Słowniku Geograficznym" wydaje się być dość precyzyjna. Warto przy tym jednak zaznaczyć, że występowanie jakiejś nazwy otoczone jest zazwyczaj szeregiem uwarunkowań. O implikacjach związanych z nazwą "Kociewie" szeroko pisała Zofia Stamirowska w czasopiśmie "Język Polski" w 1937 roku. Jej badania terenowe dobrze pokazały, że jeszcze wówczas, dla znacznej części mieszkańców regionu określenie "Kociewiacy" nie było jakimś powodem do dumy, a czasami wręcz traktowano je wstydliwe. Przekładając, wypisz wymaluj, jakbyśmy dziś badali określenie "wieśniak".
Przy czym było to bardzo powszechne zjawisko w stosunku do nazw poszczególnych grup regionalnych w naszym kraju. Podobnie dość dwuznacznie funkcjonowały przecież określenia Kaszubi, Gochy, Pałuki czy nawet Mazurzy. Dopiero ugruntowanie własnej samooceny ludności wiejskiej spowodowało, że takie regionalne nazwy zaczęto traktować z pewnym poczuciem dumy. Biorąc to pod uwagę znamiennym wydaje się, że jedne z pierwszych wzmianek dotyczących powszechnego funkcjonowania określenia "Kociewiacy" odnotowano przy okazji zakładania kołek rolniczych na ziemi gniewskiej (Kazimierz Lange).
Świetnie wiem, że niektórzy regionaliści mają pokusę szukania źródeł wyjątkowości swojej małej ojczyzny w głębokim średniowieczu. Parę razy miałem już okazję wchodzić w polemikę z takimi stwierdzeniami dotyczącymi historii Kociewia. Kociewie jako region ma bowiem dzieje sięgające jedynie początków XIX wieku. Przemiany społeczne, związane z uwłaszczeniem chłopów, rozwojem edukacji i wykrystalizowaniem się tożsamości narodowej sprzyjały przysłowiowym wychodzeniu poza opłotki własnej wsi. To właśnie w tym stuleciu kształtowały się podwaliny wszystkich dzisiejszych regionalizmów Polski. Nie widzę w tym żadnej ujmy dla Kociewia, że jego dzieje także tak się kształtowały. Podobnie żadną sensacją nie są fakty związane z tym, że po odzyskaniu niepodległości zintensyfikowano różnorakie działania regionalne, czego niejako ukoronowaniem był ministerialny Program Regionalizmu Polskiego ogłoszony pod koniec lat dwudziestych XX wieku. Komuniści po 1945 roku wykorzystać z tego chcieli jedynie pasujące im elementy, tak naprawdę dławiąc oddolne działania regionalne. Na Pomorzu mieliśmy wyjątkowe szczęście, że tacy ludzie jak Lech Bądkowski (który notabene podobne do Bogdana Kruszony pytania zadawał już w latach sześćdziesiątych XX wieku), nawet w tych trudnych czasach potrafili dalej budować nowoczesny regionalizm.
Nie dziwi też, że po 1989 roku działania regionalne "wybuchły" z niespotykaną energią. Działo się tak w całej Polsce i można nawet krytycznie stwierdzić, że akurat te kociewskie w wielu miejscach ustępowały rozmachowi i ideom regionalnym realizowanym w innych historycznych krainach naszego kraju. Warto też pamiętać, że świat idzie do przodu i regionalizm XXI wieku znacząco różni się od tego sprzed paru dekad. W "Tekach Kociewskich" z 2011 roku postawiłem tezę, że Kociewie jest ciągle "in statu nascendi", co nie powinno być jednak powodem do żadnych kompleksów, a jedynie zachętą do sensownej pracy.
Bogdan Kruszona w tropieniu mitów i kompleksów idzie jednak za daleko. Fakt takiej a nie innej historii kształtowania się nazwy naszego regionu czy funkcjonowania jego gwary (pomijam już faktyczną wartość merytoryczną zarzutów Bogdana Kruszony) jest dość kiepskim argumentem do podważania ich dzisiejszego istnienia. Starogard na pewno nie był stolicą Kociewia dwieście lat temu. Dziś jednak nią bez wątpienia jest. W roku 1807 określenie Kociewiak było być może dla wielu przezwiskiem. Dziś jednak ponad trzy tysiące osób w Spisie Powszechnym z 2011 roku, dokonując istnej ekwilibrystyki ankietowej zaznaczyło, że czuje się członkami społeczności kociewskiej. Pamiętając spisowe dzieje Kaszubów można przypuszczać, że przy sensowniejszym ułożeniu pytań ten odsetek może za parę lat wzrosnąć wielokrotnie.
Na koniec zaś pozwolę sobie jako historyk nowożytnik zaapelować o jedną rzecz. Przy opisywaniu obrazów Pomorza z okolic 1772 roku proszę nie opierać się jedynie na pruskich dokumentach. Zbyt długo żyjemy bowiem w cieniu propagandy Fryderyka II i opowieściach o "polnische Wirtschaft". Przez ostatnie dwieście lat zbyt rzadko się zastanawialiśmy, jak to się stało, że te same osoby, często wysocy fryderycjańscy urzędnicy, w swoich majątkach położonych na terenie Królestwa Pruskiego prowadzili wzorcową, oświeceniową gospodarkę, a w tych leżących w Królestwie Polskim byli ponoć zacofanymi gospodarczo szlachciurami. Wielce interesujące jest również to, że choć we wrześniu 1772 roku wojska Fryderyka zajmowały zniszczony trwającymi od 1757 roku (z kilkuletnią przerwą w latach 1763-1768) walkami i przemarszami wojsk, to wszystkie pomorskie miasta dawały sobie jakoś radę w samodzielnej egzystencji odprowadzając należne Koronie podatki. Wystarczyło jednak kilka lat pruskich rządów, by większość z nich znalazło się na skraju bankructwa, który to stan w przypadku części z nich trwał aż do połowy XIX wieku. O popisowym zmarnowaniu dobrze zarządzanych dóbr kościelnych, sprzedanych w większości za bezcen przez władze pruskie w początkach XIX wieku nie wspominając.
By nie kończyć zaś zbyt krytycznie, polecam przeanalizowanie tezy Stanisława Kujota wiążącej podobne do naszego Kociewia nazwy (z Kosznajderii oraz Słowenii) z niezwykle podobnymi zjawiskami etnicznymi i osadniczymi. Podobieństwo określeń Kociewie-Koschnewje-Gociewie-Gotschee-Kocevje na pewno budzić powinna zainteresowanie każdego chcącego odkryć historię nazwy naszego regionu.
Pozdrawiam serdecznie
Michał Kargul
Nie-starogardzki regionalista z kociewskich rubieży.
Centrum Kształcenia Plejada w Starogardzie Gdańskim
ul. Rycerska 1 ( I piętro- nad drogerią NATURA)
tel./fax 58 56 305 12
www.plejada.edu.pl e-mail: stg.plejada@op.pl
NAUKA ZA DARMO
UCZYMY SIĘ W PIĄTKI I SOBOTY,
NIEDZIELA WOLNA
OPIEKUNKA DZIECIĘCA - 2 LATA
Opiekunka Dziecięca to idealny zawód dla osób, które charakteryzuje zamiłowanie do pracy z dziećmi. Ważne jest również umiejętność nawiązania szybkiego kontaktu z dzieckiem i podtrzymywanie go, tak aby dziecko było zajęte przez dłuższy czas. Istotna jest również kreatywność, potrzebna przy organizacji czasu wolnego oraz podzielna uwaga.
Absolwenci kształcenia w tym zawodzie posiadają wiedzę i umiejętności z zakresu rozwoju, wychowania i pielęgnowania małego dziecka. Są przygotowani do prowadzenia zabaw i zajęć, zaspokajania potrzeb, obserwowania stanu zdrowia, współpracy z rodzicami.
Pracować można w żłobkach, przedszkolach, domach małego dziecka, sanatoriach.
Opiekun medyczny będzie wspierał pielęgniarkę w opiece nad osobami niesamodzielnymi. Przygotowany jest do rozpoznawania i rozwiązywania problemów opiekuńczych osoby chorej, pomocy w zaspokajaniu potrzeb biologicznych Opiekun Medyczny to zawód, w którym chętnie zatrudnia się osoby w średnim wieku.
Pracować można w: placówkach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo - leczniczych, szpitalach.
Kwalifikacje i prawo do samodzielnego wykonania zawodu nabywa się w 2 lata. Masażysta wykonuje zabiegi masażu oraz inne fizykoterapeutyczne dostosowane do potrzeb i możliwości pacjenta, które usprawniają leczenie
i rehabilitację chorych.
Program nauki obejmuje: masaż klasyczny, drenaż limfatyczny, refleksoterapię, masaż punktowy, sportowy, kosmetyczny i wiele innych. Technik masażysta jest nie tylko w pełni wystarczającym, ale i największym tytułem jaki można uzyskać ucząc się tej profesji.
MOŻLIWOŚĆ ZAŁOŻENIA WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI !
Pracować można w: SPA, klubach sportowych, gabinetach odnowy biologicznej itp.
Wszyscy nasi absolwenci otrzymują świadectwo ukończenia szkoły policealnej, a po zdaniu egzaminu państwowego potwierdzającego kwalifikacje zawodowe otrzymują dyplom i prawo do wykonywania zawodu .
ZAPEWNIAMY PRAKTYKI ZAWODOWE
SZKOŁA POSIADA UPRAWNIENIA SZKOŁY PUBLICZNEJ
Rajkowy leża na terenie gminy Pelplin, przy drodze Pelplin - Tczew. To typowa wieś pomorska, nieróżniąca się niczym szczególnym. Mieszka w niej pan Zdzisław Kamieniecki - członek PZŁ z Koła Łowieckiego "Szarak" w Tczewie. To on od dziesięciu lat jest współtwórcą introdukcji szarej kuropatwy na terenie województwa pomorskiego...
W pierwszym akapicie mojego "okienka" nawiązuję do już piętnastego, jubileuszowego Przeglądu Orkiestr Dętych. Impreza ta tym razem po raz pierwszy została połączona w jej pierwszym dniu, to znaczy w sobotę 1 czerwca, z Gminnym Dniem Dziecka. Oba te wydarzenia były - tak uważam osobiście, jak i wiem z opinii zasłyszanych od mieszkańców oraz gości, którzy nas odwiedzili - bardzo udane. Jak zwykle towarzyszyła nam piękna pogoda. Bardzo radowały mnie tłumy dzieci na Placu 700-lecia. Słowem - można mówić o pełnym sukcesie...
JAK ZBLEWSKI CHÓR PARAFIALNY CZCI ŚWIĘTO NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI PAŃSKIEJ
W dniu 21 maja br. Publiczne Gimnazjum im. ks. Stanisława Hoffmanna w Pinczynie obchodziło Święto Patrona. W uroczystości wzięli udział zaproszeni goście -przedstawiciele rodu Hoffmannów: p. Małgorzata Talarek, p. Jolanta Szostek, pp. Elżbieta i Jacek Hoffmannowie; Wicewójt Gminy Zblewo-Artur Herold, proboszcz parafii Pinczyn ks. Mieczysław Bizoń; p. dyrektor Iwona Loroch oraz nauczyciele i uczniowie gimnazjum.
Tworzymy wirtualny album Kociewia na starej pocztówce i - szerzej - fotografii. Zaczęliśmy od uporządkowania posiadanych już zasobów. A są one w tym portalu już całkiem pokaźne. Problem w tym, że przypisane są poszczególnym gminom i miejscowościom. Z jednej strony to mankament, a z drugiej zaleta. Nie będziemy tego zmieniać. Po prostu połączymy je w ten sposób linkami, żeby oglądanie ich było jednocześnie wędrówką po miejscowościach. Od kilku miesięcy "wrzucamy" również udostępniane nam pocztówki. Samego Starogardu wprowadziliśmy już kilkadziesiąt. Zaletą "publikacji" pocztówek w internecie jest możliwość kadrowania i oglądania ciekawszych fragmentów. Zapraszamy do wędrówki po Starogardzie i powiecie starogardzkim...
Zespół Szkół Publicznych w Zblewie cyklicznie organizuje dla uczniów - pasjonatów turniej układania kostki Rubika na czas. W celu popularyzacji i poszerzenia grona miłośników tej dyscypliny "sportowej" w bieżącym roku szkolnym rozszerzyliśmy zasięg konkursu na forum gminy. I tak, 11 czerwca 2013 r. w Kleszczewie odbył się pierwszy Gminny Turniej Układania Kostki Rubika 3x3x3, zorganizowany przez Iwonę Konieczk i Lucynę Górecką, nauczycielki z ZSP Zblewo...
Sokół Zblewo - Olimpia Sztum 2-1( 2-0) bramki : Draszanowski 2, Karnat 29
skład: Sojka, Zaworski, Kościelny, Birna, Draszanowski (70 Otta), Dorawa, Karnat( 80 Wojtal), Wierzba (85 Roliński, Szopiński, Nawrocki, Trzoska (85 Kreft).
Zenon Dywelski, bo o nim tu mowa, był synem Edmunda Dywelskiego, Honorowego Obywatela Gminy Zblewo. Kiedy przeczytał w mojej książce "Na ścieżkach wspomnień…" relację o swoim ojcu, nawiązał ze mną kontakt telefoniczny i e-mailowy. Wspominam o tym w moim drugim tomie "Na ścieżkach wspomnień…". Po jakimś czasie otrzymałem od pana Zenka opracowanie "Jak zostałem niby kowalem". Jak Bóg da, zamieszczę ten tekst w trzecim tomie mych wspomnień.
22 czerwca 2013, Sobótka (Noc Świętojańska) z Konopielką - to jedyna taka noc w roku. Zabawa taneczna z wielkim ogniskiem i pieczeniem prosiaka, puszczanie wianków i lampionów szczęścia ( kiełbasy, ryby wędzone, mięsiwa, bigos, zupy i słodkości) - jadło i napoje bez limitu, PIWO PRZEZ CAŁY WIECZÓR BEZ LIMITU! Koszt uczestnictwa 75zł/os - dzieci do lat 10 gratis (uwaga: na każde dziecko 1 opiekun). Szczegóły - patrz PDF. Liczba miejsc ograniczona. Bilety dostępne w Gościńcu Konopielka. Pozdrawiam Andrzej Majka
Ciągle ta sama nowa historia
Pomimo zmian nazw i siedzib jest to zdecydowanie jedna historia - placówki zajmującej się dziećmi i młodzieżą w czasie wolnym. Co za tym idzie, zdecydowanie jedna tradycja. Szkoda, że na skutek rozmaitych wydarzeń nie ma ona ciągłości w dokumentach
Ostatnio na stronach internetowych pojawiły się głosy dyskutantów forujących pogląd, że Kociewie jest pojęciem sztucznym, które nie ma żadnego naukowego uzasadnienia, a cały regionalizm i wszystko, co związane jest z nazwą Kociewie zostało wymyślone w czasach komunizmu. Tego rodzaju stwierdzenia często są forowane w wielu dyskusjach ludzi mniej lub bardziej zaangażowanych w sprawy życia społecznego na naszym rodzimym podwórku. Cóż, każdy ma prawo do swoich poglądów, które można dzisiaj swobodnie wyrażać. Odrębną jednak sprawą jest używana argumentacja, która ma uzasadnić dany pogląd. Tutaj bywa już różnie, gdyż bardzo łatwo można wpaść w pułapkę własnych założeń i tez, które w istocie mogą być pozamerytorycznym argumentowaniem, określanym w logice terminem argumentum ad ignorantam. Popularny w ostatnich dziesięcioleciach regionalizm jest obecnie narzędziem promocji wielu samorządów lokalnych jako istotny wyróżnik w identyfikacji własnej tożsamości, opierający się na historycznych przekazach, tradycji i kulturze poprzednich pokoleń żyjących na tej ziemi. Faktem jest, że autentyczne i oryginalne przejawy życia społeczności lokalnych wskazujących na ich kociewskość (gwara, strój, zwyczaje i tradycja) występują dzisiaj w formie szczątkowej, a to, co dzisiaj można nazwać regionalizmem jest raczej formą etnograficznej próby jej odtworzenia. Jednak kociewskość ta czerpie z autentycznych źródeł, które są dokumentowane nie tylko w rodzinnej pamięci i przekazach naszych przodków. Wiele jest źródeł i opracowań etnograficznych, opracowanych jeszcze w XIX w., które w sposób naukowy dość dobrze opisują Kociewie i Kociewiaków jako odrębny etnicznie i kulturowo region. Jednym z takich opracowań jest "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i Innych Krajów Słowiańskich"(28 tomów) wydany w 1880 r. pod redakcją Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego (Warszawa - Nowy Świat nr 59 1880 r.), w którym poświęcono kilka stron Kociewiu. Jest to bardzo interesujące źródło informacji, które bezsprzecznie potwierdza istnienie Kociewia i Kociewiaków opisując m.in. ich życie, zwyczaje, mentalność, gwarę, liczebność i obszar występowania. Dane te są intrygujące tym bardziej, że opisują stan na rok 1880, czyli 133 lata temu. W ich autentyczność wątpić nie możemy, gdyż autorzy zdawali sobie sprawę z wagi tych opracowań, dokładając wszelkich możliwych starań, aby przygotować tę publikację wg naukowej metodologii, z najwyższą możliwą starannością. Dlatego uznaliśmy, że warto przytoczyć na łamach naszego biuletynu obszerne fragmenty tego opracowania, które przedstawimy w dwóch odcinkach, jako znakomite źródło wiedzy o Kociewiu, które być może doczeka się kiedyś kompleksowego opracowania w formie monografii.
"Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i Innych Krajów Słowiańskich" (Warszawa - Nowy Świat nr 59 1880 r.)
Kociewiacy, szczep odrębny pomorsko-polski, w Prusach zachodnich, zamieszkuje ziemię t.zw. Kociewską (ob. Kociewie), między miastami Starogrodem, Tczewem, Gniewem, a Nowem. Najłatwiej poznasz niewykształconego Kociewiaka po mowie, gdyż w liczbie mnogiej czasu przeszłego osoby 3 ciej nie kończy inaczej tylko na eli. Powiada, "że w żniwa rączo do pracy się zabreli, żyto, pszenicę pozgrabieli i do stodoły posprzątyweli. Kupcy przytem przyjecheli i wiale im pieniędzy za zboże deli." Nie tylko w całym powiecie starogrodzkim, w kwidzyńskim, po lewej stronie Wisły leżącym, ale i po prawej stronie Wisły na wyżynach w powiecie sztumskim, malborskim, taką właściwość językową napotkamy. Poznamy także i kociewiaczke po ubiorze, ale tylko zamężną i starszą, która głowę długą zwykle jedwabną chustą owiązuje i we dwa wystające ku twarzy węzły sztucznie splata. Liczbę Kociewiaków chyba w przybliżeniu podać można, podłóg kościołów, które się tu znajdują. I tak liczono okrągłemi liczbami dusz katolickich r. 1867 na Kociewiu w dekanacie gniewskim 24000, starogrodzkim 16000, nowskim 20000, tczewskim 15000, ogólna więc suma z tych dekanatów około 75000. Zważywszy jednak, że liczba dusz w tych dekanatach od r. 1867 znacznie urosła i dołączywszy nadto ludność z okolic sąsiednich (powiatów sztumskiego, malborskiego), niezawiele powiemy, że jest wszystkich Kociewiaków co najmniej 100000. Z pomiędzy trzech warstw ludności: robotników, włościan i szlachty, najbardziej gbur1 się tu wyszczególnia. Bo też Kociewie to ziemia właściwa gburów zachodnio - pruskich, tak wielu ich tu, zamożnych, gęsto osiadłych. Nigdy oni pod panami nie siedzieli, tylko z dziadów, pradziadów ziemię starościńską albo klasztorną w dzierżawie mieli. Pana, szlachcica, u nich we wsi nie spotkasz; chyba kilku ogrodników2 do pomocy mieszka. Posiadają miejsca o jednej, 2ch, 4ch włókach3, wielkich, chełmińskich, a nierzadko znajdziesz obszerniejsze gospodarstwa, niby folwarki pańskie, do 50 i 100000 talarów4 wartujące. Mało już teraz gburów we wsiach, najwięcej ich po separacyi wyniosło się na wybudowania na grunta swoje. Domy i budynki po staremu z drzewa mają, nowe teraz chętniej z cegły budują. Miłe tu były czasy ubiegłe. Nie było rozdziału pomiędzy panem, a robotnikiem; gbur nieraz dość zamożny, od dziecka niemal zawsze z robotnikiem jadał i pracował. Za to go też czeladź poważała. Nigdy mu inaczej tylko "Panie Ojcze" mówili i żonie też "Pani Matko". Również i dzieci tak po staropolsku i staroszlachecku rodziców nazywały. Teraz gbur nieco bogatszy, teraz pana udaje, od służby stroni, piękniej się nosi, prawie nie pracuje ręcznie, z robotnikiem do stołu wspólnie nie zasiada, tylko mu czeladnię przy domu osobno stawia i panem każe się tytułować. Dom nowy niby dworek pański urządza i buduje, obiciami z miasta, meblami mahoniowemi stroi. Do kościoła, do miasta, w pańskim powozie jedzie z woźnicą, podczas gdy dawniej sam powoził bez służby na zwykłym wózku. Nie dziw tedy, że długi coraz bardziej się mnożą, i wiele gospodarstw podupada. Pomimo to nierzadki tu przypadek, że gospodarz oszczędzi sobie nie 10, ale 30 do 50000 na swojem gburstwie. Około roli sposobem postępowym dbale chodzą, grunta gdzie i jak tylko mogą ulepszają, a wsie takie bogatsze gburskie na Kociewiu są pomiędzy innemi: Barłożno, Bobowo, Brzeźno, Brzuszcz, Dąbrówka, Dzierzążno, Garc, Gogolewo, Gąsiorki, Gętomie, Gorzędziej, Grabowo, Jaźwiska, Komorsk, Kursztyn, Królów las, Kulice, Lignowy (gburzy, istni panowie zniemczeni), Lubiszewo, Nowa Cerkiew, Pieniążkowo, Piaseczno, Półwieś, Pomyje, Rajkowy, Rakowiec, Rudno (gburzy panowie, zniemczeni), Rzeżęcin, Rywałd, Rątarg, Skurcz, Subkowy, Wielbrandowo, Włosienica, Walichnowy i wiele innych. Szlacheckich majątków stosunkowo mniej się znachodzi, a najmniej w ręku polskiem: policzyć je na palcach. Jackowscy trzymają jabłowskie dobra, Kalkstcinowie klonowskie, Grąbszewscy Barchnowy, Bardzcy, Wysokę, piaszczysty Grabowiec Praneccy. Największa część dóbr po hr. Dąbskich, Czapskich, Tuchołkach i t. d. przeszła za rządów pruskich w ręce niemieckie, jak np. Kopytkowo, Janie, Kornatki, Kozielec, Luchowo, Milewo, Ostrowite, Rynkówko, Smętowo, Smarzewo, Spęgawsk, Sumin, Owidz, Bielsk, Janiszewo, Jeleń i wiele innych. Mowę czerstwą, czysto polską przechowali kociewiacy dodziśdnia. Niektóre naleciałości niemieckie od krzyżackich zapewne jeszcze pochodzą czasów, jako np. dycht = dobrze, doskonale; nie ma rumu = miejsca; fertych = gotowy, zrobiony; apen = otwarty; sztyf = zawsze i t. d. Znaczniejsze prowincyonalizmy: zamanąwszy = często; besztefrant, na besztefrant co mówić = mówić co przekręcając, udając. Zgłoski en, ę, em, niekiedy in, im, koczewiacy pełnemi ustami po staropolsku, jako an, am (francuskie en, em) wymawiają, np. świanty = święty, gans = gęś, lan = len, wszystkami sposobami = wszystkimi i t. d. Wiarę i pobożność z całym ludem polskim dzielą. Na Kalwaryą wejherowską, do Łąk, do Gietrzwałdu na odpusty gromadnie uczęszczają. Do swojego zaś Piaseczna, gdzie słynie cudowny obraz Matki Boskiej, całe się Kociewie zbiera. Drugi obraz cudowny Matki Najświętszej znajduje się w Nowej cerkwi przy Pelplinie. Ze starych czasów przechowały się niektóre zwyczaje, jako np. gwizdów, gwiazdki odwiedzanie w adwencie, obchodzenie szopką z gwiazdą, zapaloną na Boże Narodzenie, smagust (smaganie pomiotełkami) na Wielkanoc i t. d. Bajek opowieści różnych, także pieśni światowych (frantówek) dość licznie, osobliwie starsi, znają. Wyłącznem niemal zatrudnieniem Kociewiaków jest rolnictwo. W nowszym mianowicie czasie także i na przemysł się zdobywają: fabryk cukrowych 3 mają: w Tczewie, Pelplinie i Gniewie, fabryka sera w Czerwińsku, gorzelnie zwyczajne są po większych dobrach, browary, destylarnie i t. d. w miastach. Banki czyli spółki pożyczkowe 4 istnieją: w Starogrodzie, Gniewie, Bobowie i w Nowem. Znaczny postęp w gospodarstwie niemało rolniczym towarzystwom zawdzięczają, istniejącym dotąd w Piasecznie, Bobowie, dawniej w Skurczu i po innych wioskach. O wytrawnem tak narodowem jak religijnem sposobieniu kociewiaków świadczą między innemi wiece polityczne i religijne, w ostatnich osobliwie krytycznych czasach urządzane w Skurczu, Nowej cerkwi, Gniewie, Pelplinie itd. Świadczą niemniej także owe teatra amatorskie tak ulubione i wcale udatnie przedstawiane po wsiach kociewiackich, jak w Pelplinie, Bobowie, Piasecznie, Skurczu, Barłożnie, Lubichowie, Starogrodzie i innych. Z rokiem każdym mnoży się zastęp ludzi młodych wykształconych, gospodarzy, urzędników, lekarzy, dzięki wyższym szkołom tutejszym, z których kociewiacy w ogóle chętnie korzystają. I tak jest w Pelplinie pod duchowną opieką progimnazyum biskupie (Collegium Marianum), całe gimnazyum w Starogrodzie i Tczewie. Szkoły preparandów5 dla nauczycieli wiejskich istnieją w Gniewie, Starogrodzie, Pelplinie, Skurczu. Dla dziewcząt była aż do niedawna pensya w Pelplinie, za sióstr miłosierdzia, obecnie jeszcze jest w Kościerzynie. Gazety chętnie czytują kociewiacy, mianowicie "Pielgrzyma", wychodzącego w Pelplinie, "Krzyż", pismo religijne tamże (dawniej i "Rolnik" gospodarczy); "Przyjaciela" z Torunia, "Przyjaciela Ludu" z Poznania (przedtem w Chełmnie), "Gońca Wielkopolskiego" i "Orędownika z Poznania i inne. Także z czytelni po wielu parafiach i dworach urządzonych pilnie korzystają.
3 włóka - dawna miara powierzchni, odpowiadająca wielkością łanowi chełmińskiemu, 1 włóka = 30 morg = 17,955 ha = 179550 m2
4 talar - duża moneta srebrna o znacznej wartości. Bita od końca XV wieku.
5preparanda - szkoła uzupełniająca, przygotowawcza. Miała formę dwuletniego kursu dla młodzieży nie mającej ukończonych 7 klas szkoły podstawowej, a przygotowującej się przy seminarium nauczycielskim do zawodu nauczyciela. Istniała jeszcze w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości.
1 gbur - (st. wys. niem. giburo) - w XV-XIX wieku, na Pomorzu, gospodarze, zamożni chłopi, posiadający własne duże gospodarstwa (tzw. gburstwa), od jednego do dwóch łanów. W większości wolni.
2ogrodnicy - stanowili drugą co do wielkości po kmieciach grupę mieszkańców wsi. Ich nazwa wywodzi się stąd, iż posiadali zagrodę ( chata z małym podwórkiem i zabudowania gospodarcze), mogli również posiadać ogród i mały skrawek pola. Jego wielkość nie była duża najwyżej kilka mórg ( 1 morga - 0,55 hektara ).
Śledczy, którzy prowadzą czynności w sprawie pożaru starogardzkiego młyna cały czas poszukują osób, które w dniu 26 maja br. w godzinach przedpołudniowych przebywały w pobliżu tego obiektu lub posiadają jakąkolwiek wiedzę dotyczącą zaistniałego zdarzenia. Przypominamy, że każda nawet z pozoru błaha informacja może przyczynić się do dokładnego odtworzenia zdarzeń. Wszelkie informacje w tej sprawie należy kierować pod nr tel. /58/ 737-03-42. Kontakt e-mail: kppstarogard@pomorska.policja.gov.pl
Uroczystościom towarzyszyć będzie otwarcie jubileuszowej wystawy płaskorzeźb, czołowego polskiego rzeźbiarza prof. Gustawa Zemły (z jego udziałem). Oprawą muzyczną zajmą się artyści Marek Swatowski - obój, Jadwiga Stanek - altówka, Magdalena Swatowska - fortepian, którzy wykonają dzieła kompozytorów niemieckich: Johannesa Brahmsa oraz Augusta Klughardta.
Podczas uroczystości Muzeum Diecezjalnemu w Pelplinie zostanie nadana nagroda: Zasłużony dla Miasta i Gminy Pelplin
Licząc na obecność serdecznie pozdrawiam
Karol Szarmański
Mobile: +48 505 531 578
kszarmanski@gmail.com
Muzeum Diecezjalne w Pelplinie
im. Biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego
ul. Biskupa Dominika 11
83-130 Pelplin
Telefon +48 58 5361221
Telefax +48 58 5300148
www. muzeum.diecezja.org
www.facebook.com/MuzeumPelplin
Na Przeglądzie Orkiestr Dętych w Zblewie jak na każdej większej imprezie nie zabrakło rozmaitych atrakcji dla dzieci. Była oczywiście wata cukrowa, kręcona przez jednego z pierwszych "producentów" waty na Pomorzu, były zjeżdżalnie, wielkie bańki na wodzie itp. Ale największym hitem okazała się mobilna wieża wspinaczkowa, zakupiona, przez... Urząd Gminy. W 2008 r. wieża wspinaczkowa, postawiona w Starogardzie, zwana Misiem, wywołała sporo kontrowersji. Raz - że bardzo droga, dwa - niedająca się przenosić i trzy - mocno deficytowa. Ta jest o wiele tańsza i będzie przewożona np. do Bytoni, Borzechowa, Pinczyna czy Kleszczewa Kościerskiego. Nad bezpieczeństwem czuwać będą przeszkoleni nauczyciele. Wieża będzie także służyć strażakom. Może też na siebie zarabiać na imprezach w innych gminach.
Przewidziałem. Napisałem w marcu, że sukcesywnie rozbierana 7-kondygnacyjna ścina młynów się zawali. (Dam tu link do zdjęcia.) A na dwa tygodnie przed pożarem, po wyjściu z Powiatowego Urzędu Pracy, zwróciłem uwagę, że bezczelnie demontowany jest dach od frontowej strony obiektu. Podszedłem z aparatem i zrobiłem zdjęcia, być może ostatnie przed pożarem. Sam pożar mnie nie zdziwił. Jeżeli od kilku lat nikt nie zwracał uwagi na tę ordynarną rozbiórkę dla mnie najpiękniejszego po "Mateuszu" zabytku Starogardu i być może jednego z największych tego typu obiektów w Polsce, to zdarzyć się mogło wszystko....
Rogatywka
"Polska wojskowa czapka z daszkiem i kwadratowym denkiem" - tyle Słownik Języka Polskiego z 1981 roku PWN. W sumie to tylko nakrycie głowy.
Ja z samą rogatywką spotkałem się mając sześć lat. Pamiętam pana Władysława Nogę ze Smolnik, który nosił wojskową rogatywkę. Była ona wykonana z zielonego, sukiennego materiału...
3 czerwca 2013 r. w naszej szkole obchodziliśmy Dzień Rodziny. Połączyliśmy Dzień Matki, Dzień Dziecka i Dzień Ojca. Rodzice zebrani w sali nr 2 mogli obejrzeć nasz program artystyczny, na który składały się wiersze i piosenki wyrażające miłość do najbliższych istot, jakimi są rodzice. Klasa piata zaśpiewała piosenkę "Życzenie" F. Chopina, klasa czwarta "W zieleni łąka majowa", a klasa VI "Cudownych rodziców mam" z repertuaru Urszuli Sipińskiej. Dopełnieniem były upominki literacko - plastyczne....
150 lat w służbie bliźniemu
W ubiegłym roku minęło 150 lat od zawiązania Ochotniczej Straży Pożarnej w Starogardzie. A że wtedy ziemie te były pod panowaniem Pruskim, nazywała się "Verainte Freiwillige Bűrgerund Turner Feuerwehr", czyli Wspólna Ochotnicza Straż Ogniowa Mieszczan i Gimnastyków. Skąd ci gimnastycy? W 1861 roku fabrykant obuwia Albert Kaufmann i inni obywatele powołali do życia Towarzystwo Gimnastyczne (Turnverein) i na bazie tej organizacji pan Kaufmann przy współpracy innych mieszkańców powołał do życia Straż Pożarną.
Na pamiątkę uroczystości Bożego Ciała w Kasparusie
Fotorelacja z Powiatowego Konkursu Kulinarnego "Nasze Kociewskie Kulinarne Dziedzictwo" 
"Jest w orkiestrach dętych jakaś siła" - tak śpiewała Halina Kunicka, ale mimo upływu czasu, słowa te pozostają nadal aktualne. Przekonali się o tym również uczestnicy Jubileuszowego XV Przeglądu Orkiestr Dętych Województwa Pomorskiego, który odbył się dnia 2 czerwca w Zblewie.
Patronat honorowy nad imprezą objęli Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk oraz Starosta Starogardzki Leszek Burczyk...
O wypożyczalni słów kilka….
Z wizytą u zblewskich czworaczków w Dzień Dziecka - zdjęcia
W dniu 2 czerwca obchodzono Gminny Dzień Strażaka. Z okazji Dnia Strażaka życzenia nadesłali Prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego Janusz Piechociński oraz Prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej Dh Waldemar Pawlak, przedstawiciel Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Starogardzie Gd. kpt. Mariusz Jaworski przekazał życzenia Komendanta Powiatowego st..bryg. Zbigniewa Kamińskiego...
Wracając zaś do samego spotkania, to tym razem temat spotkania był w zasadzie jeden- pokaz filmu pt: "Seans" w reżyserii Marii Dłużewskiej nakręconego z udziałem Pani Ireny Anders (żony gen. Władysława Andersa) i Pana Albina Ossowskiego i spotkanie z bohaterem filmu. We wspomnianym filmie wspomnienia tych dwojga przeplatane były scenami z filmu "Wielka droga", nakręconego w 1946 roku we Włoszech, w którym oboje grali główne role. Po obejrzeniu bardzo ciekawego filmu Pani Maria Odya przybliżyła sylwetkę Pana Osowskiego, a także przeprowadziła z nim krótką rozmowę, do której dołączył prof. Stefan Raszeja, rówieśnik pana Ossowskiego, urodzony także w Starogardzie. Również zebrani mieli możliwość osobistej rozmowy z bohaterem filmu, którego przeżycia wystarczyłyby na pewno na interesujący i często dramatyczny film. Pan Albin Ossowski urodził się w 1922 roku w Starogardzie. Walczył w obronie Warszawy, następnie był tam członkiem AK. Aresztowany, został uwięziony w Obozie Koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, skąd pod konie wojny został ewakuowany do obozu w Buchenwaldzie, gdzie wyzwoliły go wojska amerykańskie. Trafił do armii gen. Andersa we Włoszech. Tam właśnie wziął udział w nakręceniu filmu. Z Włoch wyjechał do Anglii, gdzie ożenił się, pracował i spędził większość swojego życia. Po latach spędzonych w Anglii Pan Ossowski kupił w Szteklinie "Modrzewiowy dworek".
Po rozmowie z Panem Ossowskim zaprezentowana została książka "Trzy dni zdjęciowe", której autorką jest także Maria Dłużewska. Kilkanaście egzemplarzy książki zostało przekazanych przez wydawcę uczestnikom spotkania. Autor niniejszego teksu rewanżując się za otrzymaną i podpisana książkę przez Pana Ossowskiego przekazał Mu swoja książkę "Alojzy Paweł Gusowski pilot 305 dywizjonu bombowego", co zostało przez obdarowanego przyjęte z wdzięcznością i dużym zainteresowaniem.
Dziś w naszym miasteczku Skórczu ważne wydarzenie. Otwarcie miejskiego parku i obchody 110-lecia istnienia OSP Skórcz połączone z powiatowymi Dniami Strażaka. Miało być burzowo, ale się utrzymało i poza kilkoma kroplami święconej wody, które podczas święcenia parku spadły na ziemię, nie było żadnych opadów. Pan burmistrz w swym wystąpieniu wskazał, że w sumie pozyskaliśmy kilka gatunków roślin, które swym wyglądem upiększą park...
Nadesłał Maciej Konkel. Serdecznie dziękujemy!
Stargardzkie młyny dzień po pożarze