Kociewiacy mają własny folklor, na którym wzbogacają wartości kulturalne naszego kraju.
Architektura
Na obszarze Kociewia zachowało się sporo obiektów tradycyjnej kultury ludowej drewnianej i glinianej. Na terenie gminy można jeszcze dziś spotkać drewniane chałupy, skromne w swej prostocie, lecz przemyślane konstrukcyjnie i typowe dla architektury polskiej.
Większość zachowanych obiektów tutejszej drewnianej architektury ludowej pochodzi z końca XVIII i XIX wieku.
Chałupy kociewskie są rozplanowane na rzucie prostokąta. W środku mieści się charakterystyczny szeroki komin, wokoło którego grupują się izby. Dwuspadowe dachy kryte najczęściej słomą posiadają duży stopień nachylenia połaci dachowych. Spotykamy również dachy naczółkowe /skos w górnym trójkącie szczytowym/. /Klonówka/
Istnieją tu również okazałe pod względem architektonicznym chaty podcieniowe. podcieniowa chata gliniana istnieje w Klonówce. Jest to chałupka z podcieniem szczytowym pełnym wsparta na 3 słupach.
Chata podcieniowa w Klonówce
Strój
Strój kociewski z II połowy XIX wieku wyglądał miej więcej tak: strój męski składał się z koszuli, spodni sukiennych lub płóciennych, kamizeli sukiennej i sukmany. Strój kobiecy składał się z długiej koszuli, kilku spódnic, kiecy i sznurówki, czapki dla mężatek, granatowe lub białe pończochy i wysokie, czarne buciki sznurowane. Nowszym strojem była suknia jednolita, złożona z kiecy i przyszytego do niej stanika.
Strój wiejski XIX wieku
Hafty i koronki
Z odzieżą związany jest haft zwany na Kociewiu wyszyciem . W tutejszych haftach dominują motywy dzwoneczkowate, owocu granatu. tulipana. Wyszywane były nićmi o barwnych niebieskich, czerwonych, żółtych i zielonych. Czarny aksamitny czepek pokrywano haftem złotolistnym.
Związany kiedyś ściśle ze strojem ludowym haft kociewski współcześnie wykorzystywany jest jako motyw zdobniczy domowej produkcji serwet, obrusów i makat.
Na początku XX wieku upowszechniły się koronki szydełkowe wykonane z białej bawełniczki. Były to przeważnie koronki ząbkowane. Używano ich do wykańczania bielizny - spódnic, obrusów, płacht na łóżka.
Rzeźba
Rzeźbę figuralną spotyka się na tzw. Bożych Mękach, czyli krzyżach przydrożnych i cmentarnych. Krzyże i kapliczki przydrożne tworzą łącznie z architekturą ludową charakterystyczny krajobraz kociewski.
Wśród ludowych prac rzeźbiarskich spotykamy również ptaki, konie (głównie jako zabawki), psy, koty, krowy, owce, lisy, kury i wiewiórki.
Malarstwo
Na Kociewiu wspaniale rozwinięte było malarstwo dekoratywne na niektórych sprzętach domowych, głównie na kredensach kuchennych i skrzyniach. Do malowania używano farb olejnych w ciepłych i zimnych kolorach. Tło błękitne, granatowe oraz czerwienie graniczące z razem. Ornamenty roślinne, a były to głównie tulipany, róże i pąki kwiatów, malowano z użyciem czerwieni, bieli, złocieni, brązu i zieleni.
Malowano również na szkle. /L. Malicki 1973/
Malowana szafa i skrzynia wianowa
Plecionkarstwo
Jeszcze niedawno (1983) mieszkał i tworzył w Starogardzie Gdańskim Dominik Breszka, utalentowany plecionkarz i koszykarz, wykonawca licznych przedmiotów i sprzętów o charakterze użytkowym, wyróżniających się świadomym nawiązywaniem do wzorów ludowych, zastosowaniem motywów kociewskich i ludowego zdobnictwa. Po wojnie założył własny warsztat, produkował w nim wyroby utrzymane w tradycyjnym stylu, naśladujące wzory kociewskiego plecionkarstwa. Pracował jako rzemieślnik - artysta, używając do swych wyrobów trzciny, wikliny, słomy ryżowej i palmowej.
Tradycje rodzinne w zakresie koszykarstwa realizuje nadal jego bratanek Jan Breszka.
Sztuka ludowa Kociewia to również garncarstwo, zdobnictwo w żelazie i tkactwo oraz ryt w drewnie. Niestety uchodzą dziś za wymarłe.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz