Gmina Smętowo Graniczne leży w południowo - wschodniej części powiatu staogardzkiego na krańcu województwa pomorskiego bezpośrednio granicząc z województwem kujawsko - pomorskim. Stąd po 1945 r. Graniczne. W jej granicach leżą wsie: Bobrowiec, Czerwińsk, Frąca, Kamionka, Kopytkowo, Kornatka, Kościelna Jania, Lalkowy, Leśna Jania, Luchowo, Rudawki, Rynkówka, Smętowo, Smętówko, Smarżewo, Stara Jania.
W systematyce historyków gmina przynależy do Pomorza Gdańskiego zwanego też Pomorzem Nadwiślańskim. Kulturowo, językowo i etnicznie należy do regionu kociewskiego.
Region Kociewia stanowią tereny położone na zachód od Wisły graniczące na północy z Żuławami, od północnego - zachodu z Kaszubami, od zachodu i południowego - zachodu z obszarem Borów Tucholskich, od południowego - wschodu naturalną granicę stanowi kolano Wisły w okolicy Świecia. Według regionalizacji geofizycznej obszar gminy leży na terenie regionu Pojezierza Strogardzkiego zw. też Kociewskim i Borów Tucholskich w pasie Pojezierza Południowobałtyckiego.
Pierwsze informacje o ziemi smętowskiej znajdujemy w dokumencie Mściwoja II z 1274 r. jednak nazwa wsi Smętowo po raz pierwszy pojawiła się w 1326 r. w dokumencie Peregryna ze Smętowa. W 1387 r. nadana na prawie magdeburskim braciom Dytrykowi i Mikołajowi. W XV w. wsie ziemi smętowskiej stanowiły własność rycerską, poza Lalkowami i Kamionką, które były własnością zakonu krzyżackiego. Z kolei w XVI w. stanowią własność szlachecką poza Lalkowami, które są własnością królewską. Pod względem sądowym, skarbowym i sejmikowym przynależą w tym czasie do powiatu nowskiego.
Znakomite rody zamieszkujące na ziemi smętowskiej: Gotszałk z Jani, Jan z Jani, ród Konopackich, Czapskich, Kostków, Szembeków i. in.
W XIX i na początku XX w. wiele majątków ziemskich było w rękach niemieckich właścicieli: von Conradowie, von Plenowie, von Rabe, Ottona Konkela, Artna Ziehmana, von Markera.
Walory turystyczne gminy stanowią kompleksy leśne Borów Tucholskich, parki krajobrazowe, zachowane częściowo aleje: lipowa z XVIII w. przy drodze Frąca - Leśna Jania, dębowa z XIX w. przy drodze Leśna Jania - Stara Jania, starodrzew z XVIII w. w Smętowie i Starej Jani, lipy krymskie w Rynkówce oraz dziewiętnastowieczne zespoły pałacowo - parkowe w Rynkówce, Kopytkowie, Starej Jani, Leśnej Jani, Smętówku. Gotyckie budowle sakralne z zabytkowym późnogotyckim i barokowym wyposażeniem w Lalkowach i Kościelnej Jani. Neogotycka świątynia w Smętowie z 1904 r. Pozostałości protestanckich cmentarzy a także malownicze przydrożne kapliczki i krzyże.
Z okolicą związanych jest wiele legend i podań ludowych: o Wzgórzu Trzech Panów, o Wzgórzu
Remera - z wojen szwedzkich, o rycerzu Janie z Jani, i wojnie 13-letniej, o Stolemie z Rynkówki a także, o cudach i cudownych ołtarzach w Lalkowach.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz