Ma też Kociewie swoje odrębności w zakresie między innymi zdobnictwa. Jedną z dziedzin którego jest haft. Współczesne wzornictwa haftu kociewskiego jest bardzo świeżej daty — zostało stworzone dopiero w latach sześćdziesiątych naszego stulecia. Trud "rekonstrukcji" haftu kociewskiego, który najprawdopodobniej kiedyś istniał, podjęły równolegle dwie narciarki; Maria Wespowa w Morzeszczynle i Małgorzata Garnysz w Pączewie. Każda z nich, na własną rękę, zaczęła gromadzić motywy ze starych haftów na sztandarach i paramentach kościelnych, z malowideł na zachowanych skrzynkach wianowych, ozdób snycerskich i in. Obie po kilku latach wytrwałych prób i ulepszeń doszły do własnych, odmiennych kompozycyjnie l kolorystycznie rezultatów opartych głównie na motywach kwiatowo roślinnych.Ta teczka zawiera wzornictwo hafciarskie Małgorzaty Garnysz ze wsi Pqczewo. Technikę haftów przekazała jej matka — pierwszą serwetkę haftem angielskim, wykonała mając dziewięć lat. Po wojnie, gdy powierzono jej prowadzenie robót ręcznych w miejscowej szkole, pani Małgorzata zaczęła gromadzić stare wzory i motywy z malarstwa ściennego, na skrzyniach, wycinankach i rodzinnych fotografiach. Po przejściu na emeryturę podjęła jeszcze penetracje, w poszukiwaniu starych haftów, w domach krewnych i znajomych w innych miejscowościach Kociewia. Z tych zbiorów, przetworzonych twórczo, powstała jej oryginalna, autorska wersja haftu kociewskiego, którą prezentujemy. Małgorzata Garnysz haftuje tylko na szarym płótnie. W hafcie kociewskim pączewskiej hafciarki występuje trzynaście podstawowych kolorów, z których jednym jest kolor biały. Uwaga, białe kwiaty, zaznaczone na planszach w tej teczce obwódkami, haftuje się bez obwiedzenia; bryzowe obwódki zaznaczają jedynie użycie koloru białego. Kolory pozostałe, przy których w nawiasach podajemy numery polskiej muliny ,,Ariadna", to: pomarańczowy (405), jasny brązowy (473), ciemny brązowy (488), czerwony (428), bordo (431), żółty (404), liliowy (436), fioletowy (439), różowy (423), zielony (451), niebieski jasny (441) i niebieski średni (442). Suma tych kolorów tworzy zharmonizowaną "wesołą" gamę zupełnie odmienną od kolorystyki haftu kaszubskiego, od którego haft kociewski różni się również dość istotnie stylizacją i kompozycją. A oto zastosowanie wzorów z poszczególnych plansz:
1 - wzór na serwetkę kwadratową, lub — po odjęciu długich gałązek — na bluzkę i maty wzór uniwersalny;
2 — wzory na serwetki kwadratowe;
3 — wzory na bieżniki narożnikowe i uniwersalny szlaczek;
4 — wzór na bieżnik lub narożnik, może być na bluzkę;
5 —- wzór na bieżnik i uniwersalny szlak;
6 — wzór na serwetkę kwadratową i narożnik;
7 — Wzór na bieżnik (na planszy polowa wzoru), ub na bluzkę;
8 — wzór na bluzkę i serwetki kwadratowe;
g — wzór narożnikowy, zakładka i mały wzorek uniwersalny;
10 — wzór no poduszkę.
REKLAMA
fotofirany, fotorolety, fototapety, fotoobraz
Zdjęcia użyte przy współpracy z firmą Mitko Sp z.o.o.
Ponadto na okładce znajduje się wzór uniwersalny, nadający się na serwetkę, makatkę i in., a na planszy 11 pokazana jest technika wykonywania poszczególnych motywów. Technika ta jest dosyć prosta. Podstawowym jest ścieg płaski. Łodygi i wąsy wykonuje się sznureczkiem zwanym ściegiem wodnym. Liście głogu i niektóre fragmenty kwiatów — ściegiem "Janina". Duże modraki, środki orzeszków i małych serduszek — ściegiem "cerowanym" po prawej stronie haftu. W dużych modrakach nić "osnowy" — niebieski średni — rozmieszcza się luźno, jak, by przy przeplataniu, ,,cerowaniu wątkiem" — niebieski jasny — dwa odcienie niebieskiego tworzyły wyraźną kratkę. Dobierając kolory według wzorów na planszach lub podanych w tym tekście numerów muliny, należy haftować tak, aby na lewej stronie płótna wzór wyglądał prawie identycznie jak na prawej, nie plątał się w supłach i węzłach. Właśnie ta lewa strona jest najlepszym sprawdzianem technicznym umiejętności hafciarki. Po ukończeniu haftu należy serwetę, poduszkę, czy bieżnik wyprać, nie krochmaląc. Prasować na wilgotno, przez szmatkę, po lewej stronie. Brzegi kociewskich haftów wykańcza się mereżką, z zakładem zależnym od wielkości serwety, o szerokości od 1,5 do 4 cm, lub obrabia szydełkiem. Na koniec o metodzie przenoszenia rysunku wzorów plansz na płótno, stosowanej przez ludowe hafciarki. Kontury wzoru należy przerysować zwykłym ołówkiem na pergaminie i następnie dość gęsta panakłuwać Igła na wyłot ich linie. Z kolei pergamin rozkłada się na materiale, mocując szpileczkami tak, żeby się nie przesuwał i uprzednio przygotowanym tamponem, najlepiej z flaneli, maczanym w hafcie i pocieranym o granatową lub czarną kalkę maszynową, lekko naciskając przesuwa po wzorze. Kalka przenika wówczas przez nakłute dziureczki i trwale zaznacza kropkowaniem na płótnie rysunek wzoru. Podziurkowany pergamin nadaje się do wielokrotnego użycia. Wszystkim nabywcom tej teczki kociewskiej życzymy wielu pięknych haftów.
Zrzeszenie Kaszubska-Pomorskie Oddział Miejski w Gdańsku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz