W kilka miesięcy po uzyskaniu przez Czarną Wodę praw miejskich w "Merkuriuszu Czarnej Wody" zamieszczono trzy artykuły na temat herbu miasta.
"W połowie XIX w. (Nowa) Czarna Woda używała pieczątki herbowej, przedstawiającej trzy gwiazdy sześcioramienne ułożone w rzucie pionowym i dwie gałązki palmowe, skrzyżowane pod najniżej ułożoną z gwiazd.
(Gwiazdy często występują w motywach dekoracyjnych ludu kociewskiego jako symbol zwycięstwa światła nad ciemnością)" w: Józef Milewski, "Dzieje wsi powiatu starogardzkiego", Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk 1968, strona 360.
Obok tytułu naszego pisma zamieszczamy maleńki, jakby niepewny, czy raczej nieoficjalny herb Czarnej Wody. Zarząd rozpoczął już dyskusję nad ostateczną wersją herbu, która zostanie przedstawiona Radzie Miejskiej do zatwierdzenia.
Czarna Woda jako jedyna z niewielu osad nie posiadających praw miejskich miała i ma swój herb. Pojawił się on w połowie XIX wieku na pieczęci Wójta Czarnej Wody.
Później, a szczególnie po roku 1956, herb ten pojawił się przy różnych okazjach. [W latach 60. minionego wieku Czarna Woda Osiedlową miała Radę Narodową, której siedziba mieściła się przy ul. Starogardzkiej.] Czy należy zgodzić się z tymi, którzy twierdzą, że jest to herb Sztormowskich?
Możliwe, że Wójt z połowy XIX wieku nazywał się Sztormowski i użył jako pieczęci administracyjnej herbu rodowego.
Jak było, tak było.
Dzisiaj trzeba ustalić kształty poszczególnych elementów tarczy herbowej, bo kolory są raczej ustalone i poprzez Uchwałę Rady Miejskiej zatwierdzić herb Miasta Czarna Woda.
W następnym numerze zamieścimy obszerniejszy artykuł w tej sprawie. [Merkuriusz Nr 2 z 1993 roku]
Tak jak zapowiedziano, w następnym numerze "Merkuriusza Czarnej Wody" zamieszczono artykuł prof. W. Odyńca, który cytuję w całości.
Herb miasta jest znakiem rozpoznawczym jego mieszkańców, wyrażonym symbolicznie. Składa się z tarczy i umieszczonego na niej godła. Poniższe uwagi dotyczą obu tych elementów.
Kształt i kolor tarczy nie budzą zastrzeżeń. Natomiast godło jest niejako obramowane złota linią równoległą do krawędzi tarczy, a tym samym budzi pytanie: czy jest, lub czy ma być elementem godła, czy pełni tylko funkcję ozdoby? W heraldyce miejskiej nie spotyka się umieszczania tarczy z godłem na tarczy.
Godło jest "mówiące", to znaczy może być różnie interpretowane. Nie nawiązuje do heraldyki szlachty pomorskiej i jest wyrazem ambicji i smaku estetycznego wójta gminy Nowa Czarna Woda. Trzy pionowo ułożone złote gwiazdy mogą oznaczać: Gwiazdę Polarną, Poranną i Wieczorną - przewodniczki wszelkich podróżnych. Czarna Woda leży na skrzyżowaniu dawnych szlaków komunikacyjnych. "Wiecznie" zielone liście palmowe mogą oznaczać nagrodę dla tego, który ukończył szczęśliwie długą wędrówkę i zasłużył na nagrodę. Liśćmi palmowymi nagradzano nie tylko zwycięzców na polu bitwy ale na stadionach sportowych, ale także najlepszych w turniejach poetyckich.
Ponieważ dzisiejsze miasto Czarna Woda zrastało niejako z małych osad i dążyło do takiego rozwoju, aby w jego nagrodę uzyskać status miasta, możemy przyjąć, że jego herb wyraża dumę z osiągnięcia zamierzeń.
Po latach, przeglądając "Armoriał czyli poczet herbów - zbrojb - klejnotów zacnych rodów rycerskich i szlacheckich…" autorstwa Bogusława Jerzego hr. Zajączkowskiego [Bernardinum 2005], znajduję na str. 31 herb Cielątkowa i jego dwie odmiany.
Odmiana pierwsza herbu to księżyc w nowiu, rogami do góry i trzy gwiazdy żółte ustawione w pionie nad księżycem, na tarczy niebieskiej.
Opis wzięty z "Herbarza" z 1648 Jana Karola Dachnowskiego mówi: Cielątkowa, herb dawny, którym to herbem pieczętują się w Pomorszcze p. Orlewscy, którzy w Prusiech od trzechset lat, świadczą akta pisane w Starogardzie, że bywali sądownymi na Pomorzu.
Z herbem Czarnej Wody mamy tu w dwóch trzecich zbieżność: kolor tarczy, żółte złote gwiazdy, tak samo ułożone. Co do księżyca w nowiu, mógł on w innej odmianie zamienić się w gałązki palmowe lub laurowe albo też mógł się zmienić księżyc w nowiu w gałązki poprzez złe odczytanie niewyraźnej pieczęci wójta z połowy XIX wieku.
Opis herbu Cielątkowa wiąże Czarną Wodę z nazwiskiem Orlewscy i Starogardem, dzisiaj Gdańskim, siedzibą naszego, starogardzkiego powiatu.
Czy takimi dowodami poparta spekulacja jest uprawniona, może kiedyś rozstrzygną heraldycy. A może za czas jakiś pokażą się nowe tropy.
Andrzej Grzyb
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz