Historia Domu Harcerza w Starogardzie Gd. - cz. 1

Z pierwszych zapisów "Księgi protokołów Rady Pedagogicznej Domu Harcerza w Starogardzie Gd." wynika, że placówka ta została powołana do życia w 1953 roku. Mieściła się w baraku przy szkole nr 2 (patrz - materiał "Starogard i starogardzianie", cz. 1). Podczas Rady Pedagogicznej, jaka odbyła się 9 września 1953 roku, ustalono m.in., czym będzie się zajmować Dom Harcerza.

W protokóle nr 1 czytamy, że w zebraniu uczestniczyli "kierownicy szkół i pracownicy placówek wychowania pozaszkolnego". W sumie brało w nim udział 14 osób. Porządek obrad dotyczył zagadnień: "1. Współpracy Domu Harcerza ze szkołą, 2. Rekrutacji dzieci do Domu Harcerza, 3. Rekrutacji do półinternatów."

Obecność kierowników szkół świadczy o tym, że władze oświatowe Starogardu traktowały nową placówkę bardzo poważnie.

Zebranie krótko zagaił Machnikowski z Wydziału Oświaty: ,Celem zebrania jest omówienie współpracy na odcinku pracy pozalekcyjnej i pozaszkolnej."

Zagadnienie to zreferował wizytator PWRN Oświaty.

"Rekrutację dzieci przeprowadzać będziemy do dwóch typów zajęć: do zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Zajęcia pozalekcyjne prowadzone są na terenie szkoły, a pozaszkolne na terenie np. Domu Harcerza. Praca na tych zajęciach zależna będzie od doboru młodzieży. Metody pracy różnią się zasadniczo od pracy szkolnej. Na zajęciach tych dzieci winny pracować samodzielnie pod kierunkiem instruktora. Powinna być to praca indywidualna z każdym opiekunem.

Współpraca Domu Harcerza ze szkołą polegać będzie na wzajemnej pomocy. Dom Harcerza winien być pomocnikiem szkoły. Kontakt ze szkołą musi być stale utrzymywany przez delegatów na Rady Pedagogicznej do szkół i odwrotnie. W każdej szkole winna być gablotka, w której młodzież przenosić będzie osiągnięcia z zajęć. Należy zwrócić również uwagę na współpracę ze środowiskiem. Na występach w Starogardzie rodzice zapoznają się z pracą ich dzieci na zajęciach pozaszkolnych.

Typowanie młodzieży do zajęć pozalekcyjnych polecamy organizacji harcerskiej. Imię i nazwisko wypełniają dzieci oraz opiekunowie dziecka. Decyzję Rady Pedagogicznej wypełnią nauczyciele. Przed rekrutacją do DH Rada Pedagogiczna winna zapoznać się z możliwościami szkoły odnośnie prowadzenia zajęć pozalekcyjnych. Szczególną uwagę zwrócić należy, aby dzieci do DH uczęszczały tam przez cały rok. Nie będzie przyjmowało się młodzieży z ocenami niedostatecznymi, co wpłynie na na podniesienie wyników nauczania w szkole. Za uczestnictwo DH odpowiada Rada Pedagogiczna na terenie szkoły.

Półinternaty są to świetlice na terenie szkoły i poza szkołą z dożywianiem. Do półinternatów należy typować młodzież rodziców pracujących. Zadaniem półinternatów jest otoczyć opieką dzieci matek pracujących. Wychowawcy półinternatów muszą mieć plany pracy. Każdy półinternat musi mieć swój regulamin. Należy dbać o środki sanitarne. Dla dzieci, które nie należą do kółek zainteresowań i mają czas wolny, należy zorganizować zajęcia edukacyjne podnoszące ich umiejętności."

"W dyskusji kolega (...) poruszył sprawę wynagrodzenia nauczycieli prowadzących kółka zainteresowań. Kol. Krzykowski zwrócił uwagę na trudności w prowadzeniu zajęć wf z powodu braku sali gimnastycznej. Kol. Pałłasz spytał, na czym polega praca w kółkach zainteresowań. Kol. wizytator Szefka P. (?) wyjaśnił, że: 1. nauczyciele prowadzący kółka techniczne otrzymywać będą wynagrodzenia za godziny efektywne, natomiast nauczyciele prowadzący kółka na umowę w stosunku miesięcznym. (...) Praca w kółkach różnić winna się od pracy lekcyjnej w ten sposób, że winna poszerzać wiadomości (...) Salę do prowadzenia wf winno udostępnić TKKF" (...) Czesław Kol. Lux., kierownik DH, pokrótce nakreślił plan pracy placówki. Zwrócił uwagę na fakt rozbudowy działu artystycznego i technicznego."

Pierwszym więc kierownikiem Domu Harcerza był Czesław Lux.
Kilka istotnych informacji na temat początków działalności placówki znajdujemy w protokóle nr 4 Rady Pedagogicznej DH, jaka się dobyła 23 lutego 1954 roku.

Kierownik Czesław Lux wygłosił referat wprowadzający na temat "realizacji naukowego światopoglądu w nauczaniu i wychowaniu". (...) Kol. Rajkowska podała, że na festiwal zespołów artystycznych przygotowanych ma trzy tańce. Korowód dziewczęcy, wiązankę tańców kaszubskich, polkę. Zakończyła (sprawozdanie - przyp. red.), że dwa ostatnie punkty nie będą tak efektowne ze względu na brak chłopców. Kol. Schwoch referując powyższe zagadnienie oświadczył, że na festiwal przygotowane ma: wiązankę melodii radzieckich i wiązankę melodii polskich oraz walc wschodni. Kol. Milewski odnośnie konkursu technicznego podał, że przygotowuje szereg pomocy naukowych do nauczania matematyki i geografii. Odnośnie letnich igrzysk harcerskich kolega Kuczkowski oświadczył, że własnych drużyn nie wystawi, natomiast służył będzie pomocą w przygotowaniu szkolnych zespołów do igrzysk.Kolega kierownik Domu Harcerza następnie omówił stronę techniczną przeprowadzenia poszczególnych konkursów i zaznaczył, że głównym organizatorem tychże w tym roku jest Dom Harcerza przy współudziale Wydziału Oświaty PPRN."

W protokóle nr 5 z dnia 28 kwietnia 1954 r. zapisano, że "Praca w okresie letnim powinna się przede wszystkim opierać o wycieczki i pracę masową. Instruktorzy omówili przygotowanie swoich grup do wzięcia udziału w pochodzie 1-Majowym, podając zarazem obowiązki poszczególnych instruktorów."

W protokóle nr 6 zapisano natomiast, że "na skutek braku sali gimnastycznej oraz prowadzących przez szkoły SKS-ów postanowiono zlikwidować dział wychowania fizycznego. Ze względu na brak przygotowania dzieci do prowadzenia działek doświadczalnych założyć w przyszłym roku ogródek doświadczalny w ramach pracy Gabinetu Harcerskiego. W ciągu ferii letnich przeprowadzić końcową część remontów i przebudowy DH."

Podczas omawiania terminów urlopów poszczególnych instruktorów protokolant po raz pierwszy zanotował skład kadry. Tworzyli ją: Kuczkowski, Rajkowska Teresa, Fotta Irena, Schwoch Leon, Milewski Damazy, Pałłasz Anna, Lux Czesław. Do składu tego w roku szkolnym 1954 / 55 doszedł (protokół nr 1 z dn. 23 września 1954) Górski Antoni.

W protokóle jest również informacja, że podczas Rady Pedagogicznej byli, poza kadrą DH, obecni: "instruktor W.P. Wydziału Oświaty Małkowska Celina, kierownicy szkół nr nr 2, 3, 4, TPD." i "Nieobecni kierownicy nr 1 i 5."

Z tego zapisu wynika wyraźnie, że DH nadal był dla władz oświatowych i chyba nie tylko oczkiem w głowie, jeżeli na zebrania Rady Pedagogicznej DH najprawdopodobniej musieli przychodzić kierownicy szkół i kierownik (?) Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Gdyby nie musieli, protokolant tak skrupulatnie by nie odnotował nieobecności.

Pierwszy skład osobowy instruktorów DH nie zmieniał się bardzo długo, a jego zasadniczy rdzeń aż do 1959 roku, gdy w placówce zaczął się wręcz dramatyczny kryzys. Jego tło widoczne było już od samego początku, co znalazło wyraz w zapisach protokolantów. Już od momentu powołania placówki - bawiąc się w prognozy - można było założyć, że prędzej czy później dojdzie do konfliktu "interesów" między DH a szkołami.

Cdn.