Przed 1990 r. ukazywało się sporo kiepsko wydawanych książek dotyczących Kociewia. W tych pożółkłych juz dzisiaj broszurach, na ogół pozbawionych ilustracji, znajdują się jednak cenne informacje, jak np. o wielkości jezior w gminie Osieczna. Drukujemy fragment na ten temat oraz na temat ukształtowania terenu i klimatu..
Środowisko geograficzne
Budowa geologiczna i rzeźba terenu
Omawiamy w przewodniku krajobraz należy - podobnie jak krajobraz całego Pojezierza Pomorskiego - do najświeższych w naszym kraju i niezmiernie urozmaiconych. Jego kształtowanie rozpoczęło się tu w ostatnim etapie epoki lodowej (około 15 tys. lat p.n.e.), w historii nazywanym zlodowaceniem bałtyckim. Wtedy to lądolód skandynawski nasunął się tu z północy, jak wykazały badania, z okolic Sztokholmu, Upssali, Wysp Alandzkich i Wyborga, przyniósł i złożył na starszym podłożu geologicznym Pomorza olbrzymie ilości materiału skalnego w postaci głazów, żwirów, glin zawałowych itp. Największe głazy narzutowe leżą wciąż jeszcze w pierwotnym miejscu, zgodnym z kierunkiem, z jakiego nasunął je lądolód i mają wartość zabytków - pomników przyrody o nazwach nadanych im przez miejscową ludność. Natomiast występujące tu i ówdzie namuły czy np. pokłady torfu na terenach, na których zanikły jeziora, pochodzą już z okresu polodowcowego. W podłożu geologicznym brak jest cenniejszych surowców naturalnych, a do praktycznie osiągalnych należą jeynie: kruszywo budowlane, np. żwiry od miejscowości Wda po Ocypel, margle łąkowe np. np. w Ocyplu i Bietowie, i torfy, w tym opałowy o dużej kaloryczności w Bietowie. Są sygnały o pokładach węgla brunatnego, ale dotarcie do nich ze względu na głębokość zalegania staje się nieopłacalne.
Klimat
Obszar Ocypla i okolic - podobnie zresztą jak całe Pojezierze Pomorskie - leży w przejściowej strefie wpływów klimatu morskiego i kontynalnego. Cechą tej strefy jest zminność i romaitość stanów pogody, pomyślna jednak dla gospodarki ludzkiej. Wszystkie pory roku zaczynają sie tu później niż w głębi kraju. Na przykład żniwa odywają się dwa tygodnie później niż w Polsce centralnej. Bliskość Bałtyku przedłuża ciepłe dni jesieni, a np. późno topniejące lody na licznych jeziorach czy rzekach mają określony, lokalny wpływ na chłodną wiosnę. Najbardziej dokuczliwe, szczególnie wiosną, okazują się wiatry północne i wschodnie. Bory Tucholskie wyciszają wiatry i m.in. Niwelują wpływy atomsferyczne Bałtyku. W Borach jest na ogół cieplej i bardziej sucho, niż w pozostałych częściach Kociewia, należą one bowiem do strefy najmocniejszych opadów rocznych w Polsce (500-600 mm). Sierpień ma zwykle mniej opadów niż czerwiec czy nawet lipiec. Nasłonecznienie ma zwykle mniej opadów niż czerwiec czy nawet lipiec. Nasłonecznienie w grudniu i styczniu należy do najniższych w Polsce. Najwyższe średnie temperatury wykazują lipiec i sierpień, np. wody w jeziorze Ocypel Wielki 21,7st.C. Lipiec). Bezwietrzne i bezchmurne noce drugiej połowy sierpnia należą nie tylko do najkrótszych, ale i najjaśniejszych w kraju. Klimat warunkuje istnienie na miejscowej glebie, wprawdzie w Borach Tucholskich piaszczystej i słabej - szaty roślinnej i zwierząt w sumie charakteryzujących się bogactwem i róźnorodnością.
Wody
W teren wcina się środkowy fragment doliny Wdy, spływającej w kierunku Wisły. Płynie ona od miejscowości Zimne Zdroje, na północ i wschód od Osowa Leśnego, gdzie jej przelom wnosi dodatkową atrakcję krajobrazową, aż po Szlagę, łącznie ok. 30 kilometrów, stanowiacych dla kajakowców urozmaicony szlak wody. Na terenie gmin Osieczna i Lubichowo mają swe źródła dwa dopływy Wdy: Prusina o długości 30 km i Święta Struga o długości 19 km, która odprowadza swe wody z siedmiu uroczych jezior. Równie ważnym bogactwem, niejako ostatnim rezerwuarem czystej, zdrowej wody, są jeziora, nie mówiąc wręcz o bardzo licznych stawach, kulach potorfowych itp. Jeziora są liczne, wielkie i małe, niektóre długie i wąskie (rynnowe) o głębokości do 80 m. A oto te, które mają dwa i więcej na powierzchni:
Gmina Lubichowo
Ocypel Wielki 114,00
Lubichowskie 34,17
Jelonek k. Smolnik 20.00
Smolniki 18,61
Kochanka k. Wdy 16,40
Zelgoszcz-Długie (Zelgoszczek)
Zelgoszcz- Stare 14,23
Świete k. Ocypla 12,17
Piaseczno k. Ocypla 9,33
Ocypelek 9,25
Osowo Leśne 7,19
Firek k. Ocypla 7,06
Bagienko 11 6,39
Czarnel k. Ocypla 4,00
Bagienko III 3,75
Zelgoszcz-Dama 3,68
Gmina Osieczna
Długie 51,00
Babskie 13,60
Grzybień 10,94
Zdrójno 9,20
Klanińskie 3,66
Sztuczno 6,70
Płociczno 5,23
Starzyska 5,15
Czarne 2,72
Żabno 2,13
Starzyska II 2,00
Okonek (Okonówek) 2,00
Wszystkie jeziora mają wprost bezcenną wartość dla turystyki i rekreacji, tym bardziej, że charakteryzują się dużym naświetleniem i natlenieniem, a poza tym niektóre z nich są nieźle zagospodarowane. Niskie brzegi wielu jezior, jak i rzek oraz rzeczek, nadają się do zakładania pól biwakowych, obozów, stanic wodnych itp. Uroku ośrodkowym wodnym dodają różne legendy, baśnie, opowiadania.
Jóżef MIlewski, Lubichowo - Ocypel - Osieczan i Okolice, Przewodnik, Kociewie, zeszyt 15, Gdańsk 1985
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz